اسید سیتریک
مرکاپتو بنزو تی آزول
13/10/1399
بنزوات سدیم
13/10/1399قیمت اسیدسیتریک آبدار و خشک
اسید سیتریک به عنوان اسید آلی ضعیفی شناخته شده است که به طور طبیعی در میوه های از نوع مرکبات وجود دارد . به دلیل خاصیت هایی که این اسید دارد در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی برای آن تعریف شده است. بیشترین کاربرد را در صنایع غذایی به خود اختصاص داده است که به منظور ایجاد طعم ترش در محصولاتی مانند مربا و نوشیدنی و ... و نیز به عنوان نگهدارنده جهت جلوگیری از رشد قارچ ها و افزایش ماندگاری آنها استفاده می شود.
با توجه به نوع مصرف اسید سیتریک آبدار کیفیت این ماده شیمیایی برای مصرف اهمیت بسیاری دارد و ارائه آن می بایست به همراه مجوز رسمی آن صورت گیرد. بازرگانی کیمیا شیمی پایدار که در حوزه انواع مواد شیمیایی صنعتی و خوراکی فعالیت میکند، کیفیت بالا و قیمت مناسب مواد شیمیایی عرضه شده را در دستور کار خود قرار داده است. جهت دریافت آنالیز محصول و استعلام قیمت اسیدسیتریک با کارشناسان فروش ما در تماس باشید.
تهران
09129623409
09129623408
021-77738301
021-77738302
021-77738303
ویژگی های اسید سیتریک خشک و آبدار
| فرمول مولکولی | C6H8O7 |
| جرم مولی | 192.12 g·mol−1 |
| (خشک)شکل ظاهری | پودر جامد سفید رنگ |
| (آبدار)شکل ظاهری | کریستال سفید رنگ |
| حلالیت در آب | 117.43 g/100 mL (10 °C) |
| اسیدیته | 3.3 |
| (آبدار)نقطه ذوب | 156 °C |
| (خشک)نقطه ذوب | 153 °C |
| (آبدار)نقطه جوش | 310 °C |
| (خشک)نقطه جوش | 175 °C |
اسید سیتریک چیست؟
اسید سیتریک نوعی کربوکسیلیک اسید است که از مهم ترین اسیدهای آلی به حساب می آید و با توجه به اینکه در بسیاری از مرکبات (لیمو شیرین و لیمو ترش ، پرتقال) و دیگر میوه هایی همچون گیلاس، زغال اخته، سیب، توت فرنگی و ... وجود دارد، به عنوان یک ترکیب غیرسمی و خوراکی به منظور ایجاد طعم و پایدارکننده به مواد غذایی اضافه می شود. بد نیست بدانیم این میوه ها به دلیل اینکه دارای مقدار کافی اسید سیتریک هستند، در طبقه میوه های اسیدی قرار می گیرند.
به عبارتی این ترکیب یک ماده نگهدارنده مناسب و یک طعم دهنده اسیدی است که با توجه به تولید آسان و قابلیت انحلال بالا، بسیار مورد توجه صنایع قرار گرفته است.
علاوه بر میوه ها می توان اسید سیتریک را در دانه و عصاره گل ها و حتی در بسیاری از بافت ها و مایعات حیوانی همچون خون، بزاق، اشک، کبد، قلب، مغز، ماهیچه و ... نیزیافت.
تاریخچه تولید اسید سیتریک
داستان اسید سیتریک در سال 1784 با کار کارل ویلهم شیل شروع شد. وی از آب لیمو کلسیم سیترات را به دست آورد و با افزودن اسید سولفوریک به آن به سیتریک اسید مایع رسید. در سال 1880 نیز آدامز و گریموکس موفق شدند اسید را به روش سنتزی از گلیسرول تولید نمایند.
با توسعه فرآیندهای تخمیری که در آن از محلول های قندی ارزان قیمت استفاده می شد، روش های رایج تولید اسید سیتریک اهمیت خود را از دست دادند. تا اینکه در سال 1893 وهمر توانست برای اولین بار از محیط پنی سیلیوم که حاوی قند و اسیدهای معدنی بود، به اسید سیتریک دست یابد.
درنهایت روش آسپرژیلوس نایژر در سال 1913 توسط زاهوراسکی به ثبت رسید؛ البته در سال 1917 دانشمندی به نام کوری توانست برای اولین بار اسید سیتریک را از قارچ آسپرژیلوس نایژر تولید کند. در سال 1923 تحقیقات وی اساس احداث کارخانه ای بزرگ در نیویورک برای تولید این اسید شد. در سال 1940 نیز روش کشت غوطه ور توسعه یافت.
تولید جهانی سیتریک اسید
اسید سیتریک به دلیل کارایی و ویژگی هایی که دارد و اینکه اسیدی آلی و غیر سمی است ازجمله اسیدهای پرمصرف در صنعت است. طبق اعداد و آمار اعلام شده درحدود 75 درصد از اسید سیتریک تولیدی در جهان در صنایع غذایی مصرف می شود و دیگر مقادیر تولید شده در داروسازی و صنعت کاربرد دارد.
طبق گزارش های اعلام شده سالیانه در حدود 6000000 تن تقاضا برای سیتریک اسید در سراسر جهان وجود دارد ؛ گفتنی است با توجه به تنوع و گستره کاربردهای آن افزایش در مقدار تقاضا برای اسید سیتریک امری طبیعی و منطقی است. این واقعیت را می توان از افزایش در میزان تقاضا و نیز تولید اسید در سال های 2007-2012 که در شکل زیر نشان داده شده است مشاهده نمود.
سهم تولید اسید سیتریک در جهان
بد نیست بدانیم بیشترین سهم تولید اسید سیتریک به کشورهای اروپایی تعلق دارد. بعد از اروپا بزرگترین تولیدکنندگان سیتریک اسید در جهان امریکا و چین هستند. با توجه به قیمت پایین اسید سیتریک عرضه شده به بازار جهانی توسط کشور چین، می توان گفت چین توانسته است در رقابت با دیگر تولید کنندگان این اسید بسیار موفق عمل کرده و با خارج کردن برخی از رقبا، سهم قابل توجهی را در این زمینه به خود اختصاص دهد.
جالب است بدانید در سال 2004 قیمت اسید سیتریک به ازای هر کیلوگرم حدود 1 الی 1.3 دلار بوده است که با ورود چین به بازار این قیمت تا 0.8 دلار کاهش پیدا کرده است.
مصرف اسید سیتریک در صنایع
در گزارشی میزان مصرف این اسید اینگونه بیان شده است: حدود 60% اسید سیتریک تولید شده در صنایع غذایی و تولید انواع نوشیدنی ها مصرف می شود و 30% آن در صنعت داروسازی و تولید انواع شوینده ها به کار می رود و مابقی نیز برای دیگر مصارف اختصاص داده می شود. در شکل زیر نحوه تخصیص مقادیر اسید سیتریک به صنایع مختلف نشان داده شده است.
کاربردهای اسید سیتریک آبدار و اسید سیتریک خشک
تمام مطالب گفته شده در بالا موید این نکته هستند که اسید سیتریک یکی از پرکاربردترین اسیدهای آلی موجود است. این اسید در طیف وسیعی از صنایع ازجمله صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی، مواد نگهدارنده در صنایع غذایی، آبکاری مس، صنایع شیمیایی، رنگ و چاپ و ... به عنوان یک عامل موثر وجود دارد.
سیتریک اسید به دو صورت آبدار و خشک تولید می شود و درنتیجه انتخاب اسید سیتریک آبدار یا خشک با توجه به نوع مصرف اهمیت پیدا میکند.
کاربرد اسید سیتریک در نوشیدنی ها
• این اسید به عنوان تنظیم کننده اسیدیته محیط و عامل آنتی اکسیدان در نوشیدنی های گازدار، انواع شربت، آب میوه ها، چای و قهوه، نوشیدنی های انرژی زا و حتی بستنی ها کاربرد دارد. علاوه بر تنظیم PH نوشیدنی های گازدار برای ایجاد طعم میوه ای و مزه ترش استفاده می شود.• اسید سیتریک می تواند عامل طعم ترش و مکمل میوه ها در نوشیدنی ها باشد.
کاربرد اسید سیتریک در مواد غذایی
• با استفاده از اسید سیتریک در رنگ های خوراکی می توان میزان PH رنگ های قلیایی را کنترل نمود.
• در بستنی ها به عنوان عامل امولسیفایر و به منظور جلوگیری از جدا شدن چربی های موجود در بستنی و یا به عنوان جایگزین آب لیمو تازه در دستورالعمل تولید بستنی و دسرها از این اسید استفاده می شود.
• اسید سیتریک آبدار اغلب به عنوان اسید آلی و عامل کنترل PH ، طعم دهنده و نگهدارنده در محصولات غذایی همچون انواع کلوچه و بیسکویت، آب نبات، مربا و ژله، سس ها و غذاهای فوری وجود دارد.
• به عنوان آنتی اکسیدان در محصولات لبنی و همچنین عامل اسیدی کننده انواع پنیرها از اسید سیتریک استفاده می شود. نمک این اسید مانع جدا شدن چربی های پنیر شده و انعطاف پنیر را هنگام برش افزایش میدهد.
• یکی از موارد کاربرد اسید سیتریک در صنایع غذایی استفاده از آن در مواد غذایی منجمد است. این اسید از طریق تنظیم PH و شلاسیون باعث افزایش فعالیت آنتی اکسیدان و کاهش فعالیت آنزیم ها در مواد غذایی منجمد می شود. این اسید از طریق غیرفعال کردن آنزیم ها و فلزات موثر در ترش شدن آبزیان خوراکی از فساد ماهی و خرچنگ جلوگیری میکند.
• همچنین از تغییر رنگ و طعم میوه های منجمد نیز جلوگیری میکند، بنابراین می توان گفت در میوه های منجمد نیز از سیتریک اسید به منظور محافظت از میوه ها استفاده می شود. با توجه به اینکه در عملیات پوست گیری میوه ها از ترکیبات قلیایی استفاده می شود، با قرار دادن میوه ها در محلول بسیار رقیق اسید سیتریک PH محیط را خنثی میکنند تا اسید آسکوربیک (ویتامین ث) موجود در میوه ها از بین نرود. علاوه براین با آغشته شدن میوه ها به اسید سیتریک، فلزاتی که باعث اکسیداسیون میوه می شوند با اسید کمپلکس تشکیل داده و تغییر رنگ میوه ها به تعویق افتاده و طعم ویتامین های موجود در میوه ها حفظ می شود.
• این اسید در فرآورده های گوشتی نیز جایگاه ویژه ای دارد. به عنوان مثال به عنوان ماده کمکی در آنتی اکسیداسیون سوسیس ها یا بهتر ورقه شدن کالباس ها وجود دارد. در کنسرو کردن سبزیجات برای کاهش PH محیط و حرارت لازم و جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها وجود دارد.
کاربرد اسید سیتریک در لوازم آرایشی و داروسازی
• اسید سیتریک در داروسازی به عنوان عامل ضدقارچ و بازدارنده ترومبین استفاده می شود. با توجه به اینکه خون در حضور یون کلسیم لخته و منعقد می شود، با هدف جلوگیری از انعقاد خون و آماده سازی آن برای انتقال، از اسید سیتریک و سیترات سدیم در محلول های ضد انعقاد استفاده می شود. درصورتی که این اسید در آب با بی کربنات سدیم یا همان جوش شیرین ترکیب شود می تواند کربن دی اکسید تولید کند و همین امر آن را برای استفاده در پودرها و قرص های جوشان مناسب کرده است. از دیگر موارد مصرف اسید در داروها، تنظیم PH ، پایدار نمودن اجزاء سازنده و افزایش فعالیت محافظ ها در داروهای خوراکی به صورت مایع است. در بسیاری از داروهای تلخ مزه از اسید سیتریک برای ایجاد طعم میوه و ترش مزه کردن آن استفاده می شود.
• اسید سیتریک را می توان در دسته ترکیبات فعال در تولید دستمال های آنتی وایرال قرار داد.
• در انواع کرم، ژل و مایعات بهداشتی وجود دارد. از آنجا که اسید سیتریک با پایین آوردن PH محیط مانع فاسد شدن و تغییر رنگ محصولات آرایشی و بهداشتی می شود، به طور گسترده در ادکلن ها، محصولات شستشوی پوست چرب و نیز محلول های فیکساتوری مو استفاده می شود.
کاربرد اسید سیتریک در مواد شوینده و بهداشتی
• یکی از موارد مصرفی که شاید کمتر شنیده باشید استفاده از اسید سیتریک به عنوان عامل تمیزکننده و ضدچروک در شوینده های مختلف است. از آنجا که سیترات در طبیعت به راحتی تجزیه می شود، آن را جایگزین مناسبی برای فسفات موجود در انواع پاک کننده ها مانند پودرها، پاک کننده سطوح و حتی محلول های ظرفشویی و لباسشویی معرفی کرده اند.
کاربرد اسید سیتریک در خوراک حیوانات
• به عنوان عامل تنظیم PH و آنتی اکسیدان در کشاورزی و خوراک دام و طیور به صورت گسترده کاربرد دارد. کشاورزان به کمک اسید سیتریک می توانند روی، آهن، منگنز، منیزیم و مس مورد نیاز گیاهان را در خاک تامین کنند.
کاربرد اسید سیتریک در صنعت
• از دیگر کاربردهای این اسید آلی حذف اکسیدهای فلزی از روی سطوح آهنی و غیرآهنی در فرآیند پاک کردن فلزات است. اسید سیتریک به عنوان اسید ضعیف باعث خوردگی فلزات می شود ولی به دلیل ایجاد کمپلکس با یون های فلزی می تواند اکسیدهای فلزی را سریعا از بین ببرد؛ بنابراین سیتریک اسید یکی از عناصر موجود در پاک کننده های فلزات است. این اسید در پاک کردن دیگ های بخار، راکتورهای هسته ای،لوله های پیش گرمکن و فراگرمکن و قطعات فولادی ضد زنگ ترکیبی موثر است.
• اسید سیتریک را می توان به راحتی در عملیات آبکاری، آبکاری مس، دباغی چرم، در جوهرهای چاپ، منسوجات، ترکیبات شوینده ها و ... به کار برد. یکی از موارد استفاده که به آن اشاره شد رنگ سازی و جوهرهای چاپ است. در صنعت رنگ سازی و تولید رزین های دارای پایه آلکیلی از اسید سیتریک به صورت استر و نمک های آن به عنوان عامل نرم کننده و ضدکف استفاده می شود. علاوه براین برای ایجاد شفافیت در رنگ های جوهرهای چاپ نیز مناسب است. در صنعت نساجی نیز برای تولید منسوجات با کیفیت بالا و مقاوم در برابر پرس استفاده می شود.
• اسید سیتریک می تواند یک جایگزن بدون بو برای سرکه سفید در رنگ های اسیدی مصرفی در رنگ کردن ساختمان ها باشد.
• از اسید سیتریک به عنوان جایگزین مناسب برای اسید نیتریک مصرفی در غیرفعال کردن فولاد نام برده اند.
در کنار این تقسیم بندی می توان کاربردهای دیگری را نیز برای اسید سیتریک در نظر گرفت. ازجمله:
در صنعت نفت از مقداری اسید سیتریک در فرایند استخراج نفت از لابلای شن ها استفاده می شود.
بد نیست اشاره کنیم این اسید در بتون و ملات و پلاسترها نیز وجود دارد. برای افزایش زمان سفت شدن سیمان و کاهش اثر دما و حرارت و سفت کننده ها مانند گچ در بتون و سیمان از هیدروکسی کربوکسیلیک اسیدها استفاده می شود. همچنین جهت افزایش مقاومت بتون و کارایی آن در کنار کاهش آب مورد نیاز به ترکیب بتون این اسید اضافه می شود.
در صنعت پلاستیک استرهای سیترات عامل نرم کننده غیرسمی در ترکیبات پلیمری، روکش های محافظ و ظروف یکبار مصرف پلاستیکی است.
برای این ترکیب در صنعت عکاسی نیز کاربردهای مختلفی تعریف شده است. به عنوان مثال از استرهای پلیمری این اسید برای ظهور عکس استفاده می شود. از نمک ها و استرهای اسید سیتریک برای تنظیم اسیدیته محلول های آهار کاغذهای عکاسی استفاده می شود.
بررسی خواص سیتریک اسید
اسید سیتریک به دو شکل آبدار و خشک تولید می شود که همین امر باعث وجود تفاوت هایی در خواص فیزیکی آن ها می شود. اسید سیتریک خشک از محلول آبی غلیظ و داغ متبلور می شود و کریستال های آن شفاف و بی رنگ هستند. اسید سیتریک آبدار که از محلول آبی سرد متبلور می شود، در هوایی با رطوبت طبیعی پایدار است ولی در مجاور هوای خشک یا اسید سولفوریک تبخیر می شود.
یکی از ویژگی های بارز آن قابلیت حلالیت در آب با سرعت بالاست، اما در الکل با سرعت کمتری حل می شود. این اسید ویژگی های اسید چند ظرفیتی را دارد و می تواند نمک فلزات قلیایی، قلیایی خاکی، استرها، آمیدها و آسیل کلرایدهای مختلفی تولید نماید.
اسید سیتریک در واکنش های شیمیایی کاربرد فراوانی دارد. به عنوان مثال می توان از طریق اکسیداسیون اسید سیتریک در دمای بالاتر از 35 درجه سانتیگراد توسط پرمنگنات ، اگزالیک اسید تولید نمود.
این اسید در صورت وجود نیتروژن و کاتالیزگرهایی مانند اسید سولفوریک یا تولوئن در اثر واکنش با بسیاری از الکل ها، استری میشود. همچنین می توان از آن به عنوان کاتالیزور در تبدیل کربوهیدرات ها استفاده نمود.
در PH مشخص و محیط آبی گروه هیدروکسیل و کربوکسیلیک اسید آن به صورت لیگاند چند دندانه ای عمل کرده و با یون های فلزی کمپلکس های پایداری تشکیل میدهد، درنتیجه مانع رسوب شدن هیدروکسی های فلزی می شود.
تفاوت اسید سیتریک آبدار و اسید سیتریک خشک در چیست؟
به طور کلی ترکیبات شیمیایی به هنگام تشکیل کریستال های خود مقادیر مختلفی مولکول آب جذب می کنند. به گونه ای که در فرم آنهیدروز یا خشک هیچ مولکول آب در ترکیب وجود ندارد و در فرم مونوهیدرات یک مولکول آب در هر مولکول از ساختار ترکیب شیمیایی وجود دارد.
در اسید استیک نیز تفاوت بین اسید استیک آبدار و اسید سیتریک خشک وجود مولکول آب در ساختار مولکولی آن است. تفاوت در ساختار مولکولی باعث تفاوت در ساختار و برخی از خواص می شود. به عنوان مثال اسید سیتریک آبدار به صورت کریستالی و اسید سیتریک خشک به صورت پودری تولید می شود.
یکی دیگر از تفاوت ها در شیوه تولید محصول است. بدین صورت که اسید سیتریک خشک از تبلور آب گرم و اسید سیتریک آبدار از تبلور آب سرد حاصل می شود.
با توجه به ساختار و ویژگی های اسید سیتریک آبدار و خشک تقریبا موارد مصرف متفاوتی هم برای آن ها تعریف شده است. به عنوان مثال اسید سیتریک آبدار در انواع نوشیدنی های دارای طعم ترش قابل استفاده است. اسید سیتریک خشک نیز به عنوان تنظیم کننده PH اسیدی و ایجاد طعم ترش و بهبود در حفظ روکش براق سطح میوه ها کاربرد دارد.
نکات ایمنی در استفاده از اسید سیتریک
با توجه به اینکه این اسید با گرید خوراکی در محصولات غذایی بسیاری استفاده می شود، خطر چندانی برای دستگاه گوارش ایجاد نمی کند، اما لازم است بدانید خوردن مقدار زیادی از اسید استیک استفراغ و دل درد را به همراه دارد. در این شرایط بهتر است حدود 300 میلی لیتر آب و بعد شیر توسط فرد خورده شود و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
این اسید با توجه به خواصی که دارد می تواند در غلظت بالا باعث تحریک چشم ها و حتی پوست شده و باعث سوختگی شیمیایی و ایجاد تاول روی سطح پوست شود. در صورت تماس چشم یا پوست با این اسید باید به سرعت سطح آلوده را با آب ولرم به مدت 20 تا 30 دقیقه شستشو داد.
اسید استیک اگر در مجاورت حرارت قرار بگیرد، احتمال اشتعال و انفجار برای آن در نظر گرفته شده است که در صورت اشتعال گازهای سمی تولید می کند.
روش های تولید اسید سیتریک
اسید سیتریک نیز مانند هر ترکییب دیگری به روش های مختلفی تولید می شود. در اینجا قصد داریم مختصری از روش های تولید را بازگو نماییم:
• استخراج از عصاره میوه ها
روش سنتی برای تولید این اسید استفاده از عصاره میوه ها به ویژه لیمو و تفاله های آناناس بوده است. در تهیه اسید از لیمو به تعدادی عملیات اولیه نیاز است. پوست کندن لیمو برای تهیه روغن، جدا کردن لایه سفید برای تهیه پکتین مرکباتی و در انتها فشردن گوشت میوه و گرفتن عصاره آن برای تهیه اسید سیتریک. عصاره مورد استفاده دارای مقادیری قند، آلبومین و پکتین است که در فرایند تولید اسید با تولید جامدات صمغی مشکلاتی را به همراه دارد، به همین دلیل با تخمیر عصاره مواد جامد را به الکل تبدیل و آن را جدا می کنند. محلول صاف شده حاصل از تخمیر 5-6% اسید سیتریک را شامل می شود.
برای میوه آناناس نیز از ضایعات و آناناس های نامرغوب استفاده می شود. به منظور تولید اسید ابتدا میوه ها له کرده و با تخمیر عصاره حاصل از آن و انجام واکنش های لازم، سیتریک اسید شفاف و غلیظی به دست می آید.
گفتنی است با پیشرت تکنولوژی تخمیر دیگر از روش سنتی عصاره میوه ها استفاده نمی شود.
• تخمیر
به دلیل اهمیت بعد اقتصادی از دهه 1930 روش تخمیر جایگزین روش سنتی برای تولید اسید سیتریک شد. در روش تخمیر اسید از طریق رشد گونه ای از قارچ های آسپرژیلوس نایژر در محلول های قندی استفاده می شود. روش تخمیر را می توان به دو روش کشت سطحی و کشت غوطه وری انجام داد.
بازرگانی کیمیا شیمی پایدار عرضه کننده اسید سیتریک آبدار و اسید سیتریک خشک
مشخصات محصول
بسته بندی
وزن
کشور سازنده
