تا به حال اسید فسفریک خورده اید؟

اجازه دهید این مطلب را با یک سوال بسیار ساده شروع کنیم: آیا تا به حال اسید فسفریک خورده اید؟
اگر کمی با اسید فسفریک خوراکی آشنا باشید در پاسخ به این سوال جواب مثبت خواهید داد.
و اگر با این اسید آشنا نباشید این سوال برایتان پیش می آید که اسید فسفریک چه کاربردهایی دارد؟ اسید فسفریک یکی از مواد شیمیایی بسیار پرکاربرد در صنعت است که به منظور برطرف کردن زنگ زدگی فلزات، عامل سفید کننده دندان در دندان پزشکی، ماده اولیه بسیاری از کودهای مصرفی در کشاورزی و حتی یکی از ترکیبات اصلی انواع مواد شوینده خانگی استفاده می شود.
پس چه طور ممکن است که همه ما این اسید صنعتی را خورده باشیم؟
در کنار تمام موارد ذکر شده ، اسید فسفریک را به راحتی می توان در نوشابه های گازدار نیز پیدا کرد. اسید فسفریک خوراکی را به نوشابه ها و فرآورده های نان و شیرینی به منظور ایجاد طعم ملایم و کاهش رشد باکتری ها و کپک ها اضافه می کنند.
تقریبا تمام جامعه از ضررهای نوشابه برای سلامتی انسان آگاه هستند ولی همچنان این نوشیدنی طرفداران خاص خود را دارد، به حدی که این افراد به هیچ طریق حاضر به ترک عادت خوردن نوشابه در کنار غذا به ویژه غذاهای فست فودی نیستند.
اما در یک جمله خبری بسیار کوتاه لازم است یادآوری کنیم که مصرف اسید فسفریک می تواند علائمی همچون اسهال و حالت تهوع را برای فرد به وجود بیاورد، درحالیکه این تمام ماجرا نیست....

اسید فسفریک چه تاثیرات منفی برای سلامتی انسان به همراه خواهد داشت؟

برای ادامه بحث لازم است با اثرات منفی اسید فسفریک که در صنایع غذایی کاربرد بسیاری دارد، آشنا شویم:
کاهش تراکم استخوان ناشی از مصرف اسید فسفریک
برخی از محققان تاثیر اسید فسفریک خوراکی بر تراکم استخوان را بررسی کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که این اسید می تواند بر کاهش تراکم استخوان تاثیر مثبتی داشته باشد. تحقیقی در سال 2000 نشان داد که مصرف نوشابه باعث افزایش شکستگی استخوان در دختران شده است. در پژوهشی دیگر که از تراکم مواد معدنی استخوان 1413 زن و 1125 مرد نمونه گیری شد، ثابت شده است که نوشیدن نوشابه های حاوی کافئین و اسیدفسفریک تراکم مواد معدنی استخوان را کاهش می دهد.

بروز بیماری های کلیوی در اثر مصرف اسید فسفریک
مصرف زیاد نوشابه های حاوی اسید فسفریک می تواند باعث بروز مشکلات ادراری، بیماری های کلیوی و حتی سنگ کلیه شود. البته کلیه سالم می تواند فسفر اضافی موجود در بدن را تصفیه کند ولی اسید فسفریک اضافی که در اثر تغذیه نادرست وارد بدن می شود، به عنوان یک بار اضافی برای کلیه مشکلاتی را ایجاد می کند. درنتیجه توصیه شده است به ویژه افراد مشکوک به ناراحتی های کلیه از مصرف غذاهای دارای فسفر بالا پرهیز کنند.
در پژوهشی که عادات و رژیم غذایی 467 فرد سالم و 465 فرد مبتلا به بیماریهای کلیه بررسی شد، نتایج حاصل نشان داد که عادت نوشیدن روزانه دو یا تعداد بیشتری بطری نوشابه گازدار، خطر ابتلا به بیماری های کلیه را به دو برابر افزایش می دهد.

اسید فسفریک می تواند میزان مواد مغذی موجود در بدن را کاهش دهد
فسفر یکی از مواد معدنی مورد نیاز بدن است که بدن مقدار فسفر مورد نیاز را به صورت طبیعی و از طریق رژیم غذایی روزانه تامین می کند. غذاهای بسیاری که در طول روز و به صورت طبیعی مصرف می کنیم دارای فسفر هستند، به همین دلیل نیاز به استفاده از روش های ویژه ای برای تامین فسفر مورد نیاز بدن وجود ندارد. درنتیجه اگر محصولات خوراکی که دارای فسفر پنهان هستند را بیش از اندازه استفاده کرده و جایگاه خاصی در عادات غذایی ما پیدا کنند، می تواند برای سلامتی مشکلاتی را ایجاد نماید. اسید فسفریک ازجمله منابعی است که درصد فسفر بسیار بالایی دارد.
اولین تاثیری که مقدار بالای فسفر موجود در رژیم غذایی بر بدن دارد، کاهش سطح کلسیم بدن است، به گونه ای که مصرف بالای نوشابه های حاوی اسید فسفریک در طول روز می تواند یکی از عوامل هیپوکلسمی باشد. علاوه براین، فسفر بالا در بدن باعث کاهش مواد مغذی دیگری چون منیزیم، آهن و روی می شود که این خود مشکلاتی را به همراه خواهد داشت.

تاثیر اسید فسفریک بر افزایش میزان اسیدی بدن
اسیدها را با هدف خنثی کردن و یا کاهش PH محیط (همان افزایش حالت اسیدی) در واکنش های مختلف به کار می برند. اسید فسفریک خوراکی نیز به منظور افزایش میزان اسیدی به نوشیدنی ها و محصولات غذایی افزوده می شود و همین دلیل می تواند تاثیر منفی بر روی بدن انسان ایجاد نماید.
البته تمام اسیدها برای سلامتی انسان مضر نیستند. به عنوان مثال اسیدهای چرب امگا3 ازجمله اسیدهای مفید به حساب می آید ولی نمی توان اسید فسفریک خوراکی را در این دسته از اسیدها قرار داد. بنابراین در مصرف محصولات حاوی اسید فسفریک بیشتر دقت کنید.

آسیب رساندن به بافت ها
اگر کمی به کاربردهای صنعتی اسید فسفریک توجه کنید، شاید متوجه اثرات منفی آن بر روی بدن شوید. به عنوان مثال اسید فسفریک صنعتی برای ساخت کودهای کشاورزی، تولید انواع مواد شوینده و ضدعفونی کننده و حتی از بین بردن زنگ زدگی سطح فلزات کاربرد دارد. با این کاربردها به راحتی می توان اسید فسفریک را در دسته اسیدهای قوی قرار داد. تصور کنید اسیدی که به راحتی باعث سوختگی شیمیایی می شود چه تاثیری می تواند بر بافت زنده ازجمله بدن انسان داشته باشد. حال آنکه این اسید از طریق خوردن محصولات غذایی وارد بدن شده و با بافت داخلی بدن در تماس است.
در صنعت نکات ایمنی که به هنگام کار با اسید فسفریک توصیه شده است، همواره به تاثیر اسید به عنوان یک ماده خطرناک که می تواند باعث تحریک چشم، پوست و گلو شود تاکید شده و به عواقب خطرناک ناشی از استشمام و تماس با پوست اشاره شده است. پس دیگر نیازی به بیان خطرات اسید فسفریک در داخل بدن نیست.

در کنار تمام آنچه که درباره اسید فسفریک گفتیم باید اضافه کنیم که اسید فسفریک به عنوان یک افزودنی خوراکی موجود در برخی محصولات غذایی و نوشیدنی ها، درصورتی که براساس استانداردها و قوانین استفاده شود، تاثیر منفی بر سلامت انسان نخواهد داشت. اما با این حال می تواند برای سلامتی برخی از افراد مضر باشد.
پس تنها می توانیم توصیه کنیم در انتخاب محصولات غذایی مختلف و مصرف آنها در رژیم غذایی خود دقت بیشتری به خرج داده و از طریق کنترل مواد شیمیایی که در محصولات غذایی وجود دارد، سلامتی خود را به خطر نیندازید.