بررسی ضدعفونی کننده های شیمیایی

بررسی برخی از گندزداها و ضدعفونی کننده های شیمیایی پرمصرف

• هالوژن ها و مشتقات آن
همان طور که میدانید عناصر کلر، برم، ید و فلوئور در دسته هالوژن ها قرار می گیرند که در این بین کلر و ید بیشترین کاربرد را در ضدعفونی کننده ها دارند. ید از قدیمی ترین و موثرترین ضدعفونی کننده ها است که به صورت کریستال های قهوه ای متمایل به قرمز وجود دارد. میزان حلالیت ید در آب بسیار کم بوده ولی در الکل، اتر، بنزن، گلیسیرین ، اسید استیک و روغن ها حلالیت بالایی دارد.
ید برای ضدعفونی کردن پوست و زخم های کوچک مناسب است.
کلر نیز که قوی ترین ضدعفونی کننده از گروه هالوژن ها است، چه به شکل گاز و چه به صورت ترکیب با مواد دیگر با هدف ضدعفونی کردن مصرف می شود. گاز کلر بیشتر برای ضدعفونی کردن آب آشامیدنی و آب استخرها، ظرف های مورد استفاده در تولید فرآورده های لبنی و همچنین جایگاه حیوانات استفاده می شود.
در کنار گاز کلر مشتقاتی از کلر هستند که از نظر کارایی، در صورت استفاده درست، همانند گاز کلر هستند. به عنوان مثال هیپوکلریت ها که مصرف خانگی و صنعتی دارند و به صورت پودر یا مایع در بازار وجود دارد. نمونه دیگر کلر آمین ها است که ثبات و پایداری بالایی دارند و به همین دلیل در اثر آزاد کردن کلر برای زمان بیشتر اثر ضدعفونی کننده طولانی تری دارد.

• پاک کننده ها
این دسته موادی هستند که مقاومت سطحی محلول ها را کاهش می دهند. از مزیت های این گروه از مواد ضدعفونی کننده می توان به اثر سریع آن، عدم تحریک پوست، مرطوب کردن و نفوذ به منسوجات اشاره کرد.
از نظر شیمیایی این دسته را به پاک کننده های کاتیونی و آنیونی تقسیم می کنند. در پاک کننده های آنیونی قسمت فعال سطحی آن در محلول یون منفی ایجاد میکند و بخش عمده پاک کننده ها مربوط به گروه آنیونی می شود. صابون نمونه بارز این دسته از پاک کننده ها است.
صابون با افزایش قدرت خیس کنندگی آب به امولسیون و متفرق کردن ذرات چربی و کثیفی کمک می کند. به عبارت دقیق تر، ذرات کثیفی و چربی در کف صابون به دام افتاده و با آب کشیدن از سطح مورد نظر خارج می شوند. به منظور افزایش قدرت چربی زدایی صابون ها از مواد شیمیایی مختلفی در ترکیب آنها استفاده می شود.
نوع دیگر پاک کننده ها، پاک کننده های کاتیونی هستند که خاصیت پاک کنندگی آنها در بخش کاتیونی با بار مثبت وجود دارد. این دسته بر میکروب های گرم مثبت و منفی تاثیر دارند ولی نمی توانند بر روی ویروس، قارچ و هاگ ها تاثیر بگذارند.

• الکل ها
همان طور که میدانید الکل ها یکی از پرمصرف ترین محلول های ضدعفونی کننده هستند که انواع و درصدهای مختلفی دارند. یکی از فاکتورهای مهم در تاثیرگذاری الکل بر ضدعفونی کردن سطوح، درصد غلظت آن است. برای هر نوع از الکل ها یک درصد مشخص می تواند تاثیر بهتری داشته باشد.
اتانول پرکاربردترین الکل بدین منظور است که مطلوب ترین اثر ضدعفونی کننده خود را در غلظت 70درصد دارد.
الکل دیگر متانول است که در مقایسه با اتانول قدرت ضدعفونی کردن کمتری دارد و از آنجا که ماده ای سمی است و حتی بخار آن می تواند تاثیرات منفی بر روی چشم بگذارد؛ کاربرد چندانی به عنوان ضدعفونی کننده ندارد.
نمونه دیگر پروپانول و ایزوپروپانول الکل است که غلظت هایی بین 40 تا 80درصد برای ضدعفونی کردن پوست مناسب است.
با توجه به اینکه الکل های سنگین تر از پروپانول قابلیت ترکیب با آب در هر نسبتی را ندارند، به عنوان ضدعفونی کننده مصرف نمی شوند.
الکل ها از طریق تخریب ساختمان پروتئین میکروب ها، خاصیت ضدعفونی کننده دارند و این عمل تخریب در صورتی امکانپذیر است کخه درصد مشخصی آب در محلول الکل وجود داشته باشد. به بیان دقیق تر، الکل خالص کمترین تاثیر ممکن را بر میکروب ها دارد.

• اکسیدکننده ها
این مواد از طریق آزاد کردن اکسیژن باعث اکسید شدن آنزیم ها و مواد آلی باکتری ها می شوند. از مهم ترین اکسید کننده ها می توان به آب اکسیژنه و پرمنگنات پتاسیم اشاره کرد.
آب اکسیژنه مایع بی رنگی است که قابلیت نفوذ کم و درنتیجه اثر ضدعفونی کنندگی کمی دارد. از محلول آب اکسیژنه با غلظت 10درصد می توان برای ضدعفونی کردن پوست استفاده کرد.
پرمنگنات پتاسیم نیز که به صورت کریستال های بنفش با قابلیت انحلال در آب است، دارای خاصیت ضدعفونی سطحی است.

• فلزات سنگین و مشتقات آنها
املاح فلزات می توانند به از بین بردن میکروب ها کمک کنند. قدرت ضدعفونی کنندگی این دست از ترکیبات به یون های فلزی و شدت یونیزاسیون بستگی دارد. ترکیبات زیادی از فلزات سنگین مانند مشتقات جیوه، مس و نقره خاصیت ضدمیکروبی دارند. در گذشته کلروجیوه یکی از ضدعفونی کننده های مشهور بوده است.

• اسیدها
اسیدها از پرکاربردترین ترکیبات در دنیای امروز ما هستند که با توجه به ویژگی هایشان به دلایل مختلفی مصرف می شوند. اغلب از اسیدها به عنوان نگهدارنده در مواد غذایی متفاوت استفاده می شود. از معروف ترین اسیدهای معدنی که بدین منظور استفاده می شوند، می توان به اسید کلریدریک، اسید سولفوریک، اسید بوریک و اسید کرمیک اشاره کرد.
اسیدهای آلی پرکاربرد که اغلب به عنوان نگهدارنده در مواد غذایی کاربرد دارند، اسید بنزوئیک، اسید سالیسیلیک و اسید استیک است که به منظور افزایش طول عمر محصولات غذایی به آنها اضافه می شوند.

• قلیاها
بازها یا همان ترکیبات قلیایی نیز به دلیل دارا بودن یون هیدروکسیل در ساختار خود بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. براساس تحقیقات انجام شده درصورتی که PH محیط بیشتر از 9 باشد، فعالیت زیستی میکروب ها متوقف می شود. معروف ترین مواد قلیایی که به عنوان ضدعفونی کننده کاربرد دارند عبارتند از : سود مایع ، پتاس، بی کربنات سدیم ، آمونیوم، کربنات سدیم، فسفات سدیم، بوراکس و ...
با توجه به اهمیت ضدعفونی کردن محیط از هرگونه میکروب و ویروس در این مقاله سعی کردیم اطلاعاتی جامع در زمینه محلول های شیمیایی گندزدا و ضدعفونی کننده در اختیارتان قرار دهیم.امیدواریم این اطلاعات بتواند به شما در زمینه انتخاب ماده و روش مناسب گندزدایی کمک نماید.