گلیسیرین

گلیسرول چیست؟

گلیسیرین که با نام گلیسرول نیز شناخته می شود مایعی شفاف با طعمی شیرین است که در دمای اتاق چسبنده بوده و در غلظت پایین غیرسمی است که به خانواده الکل ها با ترکیبات آلی تعلق دارد.
گلیسیرین خام محصول جانبی سوخت های زیستی حاصل از روغن دانه های سویا و دیگر روغن های گیاهی است که حدود 60درصد ناخالصی هایی مانند متانول، صابون و نمک را به همراه دارد؛ درنتیجه استخراج گلیسیرین خالص با مشکلاتی همراه خواهد بود. گلیسرول خالص از ترکیبات مهم در تولید صنعتی محصولاتی مانند ضدیخ، تولید رزین ها، انواع رنگ ها و واکس های صنعتی، تولید مواد شوینده و تولید بسیاری از محصولات نساجی و آرایشی استفاده می شود.
وجود سه گروه هیدروکسیل در ساختار گلیسیرین که هر یک به یک اتم کربن متصل شده اند باعث شده است این ترکیب نسبت به آب و الکل ها ویسکوزیته بالاتری داشته باشد. این سه گروه هیدروکسیل به راحتی با دیگر گروه های هیدروکسیل و به ویژه آب پیوند برقرار میکند، نتیجه این پیوندها حلالیت بالای گلیسرول در آب و نیز افزایش ویسکوزیته گلیسیرین به دلیل تجمع مولکول های گلیسیرین است.

این ترکیب به دلیل وجود گروه های پلیول و توانایی بالای آن ها در تشکیل پیوند با مولکول های آب، به راحتی در آب حل می شود. اگر مشخصات آب و گلیسرول را بررسی کنید متوجه می شوید که چگالی گلیسیرین از آب بیشتر است، درنتیجه بعد از افزودن گلیسیرین به آب ابتدا در آب ته نشین می شود ولی در اثر هم زدن محلول آبی یکنواختی حاصل می شود.
گلیسرول به طور طبیعی در بدن وجود دارد و به عنوان یک ماده واسطه در سوخت و ساز کربوهیدرات و لیپیدها بوده که به دلیل دارا بودن سه گروه هیدروکسیل قابلیت تبدیل به اسیدهای چرب با زنجیره های بلند و نیز استری شدن را دارد. به خاطر وجود همین سه گروه هیدروکسیل تمایل بالایی به جذب رطوبت داشته و درنتیجه رطوبت موجود در هوا را به خود جذب میکند. این خاصیت گلیسیرین باعث می شود به عنوان ماده جاذب الرطوبه به مواد غذایی و آرایشی اضافه شود تا به حفظ آب و جلوگیری از خشک شدن مواد کمک نماید.
این ترکیب شیمیایی به صورت محلول در بازار وجود دارد. این حالت را می توان به دمای ذوب گلیسیرین که 18 درجه سلیسیوس است، مرتبط کرد. همچنین به دلیل قدرت بالای نیروهای بین مولکولی آن، دمای جوش بسیار بالا در حدود 290 درجه سلیسیوس را دارا است.
نکته مهمی که در نگهداری گلیسیرین باید مد نظر قرار داد، ظرفیت بالای آن در جذب رطوبت است به گونه ای که اگر مقداری گلیسیرین را در محیط قرار دهید تا زمانی که به درصد خلوص 80 برسد، رطوبت محیط را جذب خواهد کرد. از آنجا که گلیسیرین به راحتی رطوبت محیط را جذب می کند، باید در بسته بندی هایی نگهداری شود که امکان نفوذ رطوبت به آنها وجود ندارد. لازم است بدانید نمی توان گلیسیرین را در ظرف هایی از جنس آهن و مس و دیگر فلزات نگهداری کرد، زیرا امکان آزاد شدن اکسید از واکنش بین این دو ماده وجود دارد.
در بالا گفتیم این ماده شیمیایی یکی از حلال های پرکاربرد در صنعت است که در مواد قطبی مانند آب و الکل هایی مانند اتانول، متانول، گلیکول ها، آمین ها و فنل به راحتی حل می شود. در مقابل گلیسیرین در هیدروکربن ها، روغن های چرب و کلروفرم ها نامحلول بوده و به صورت جزئی می توان آن را در ترکیباتی مانند استون، دی اکسان و در اتیل اتر حل نمود.